Có nên đưa voi vào tự nhiên Australia?

Theo ý kiến chuyên gia, những loài động vật ăn cỏ to lớn như voi có thể dùng làm một phần giải pháp sinh học giúp chống cháy rừng và kiểm soát các loài sinh vật xâm lấn tại Australia.
Ý kiến này được đưa ra trong một bài bình luận trên tạp chí ‘Nature’ số ra ngày 2/2/2012.
Ông David Bowman, Giáo sư về sinh vật học biến đổi môi trường ở Đại học Tasmania, tác giả của bài báo, cho rằng những chương trình ngắn hạn được lập ra để giải quyết những vấn đề nghiêm trọng tại Australia như cháy rừng và các loài vật xâm lấn còn rất rời rạc, tốn kém và không hiệu quả.
Theo ông, các chương trình này không thành công trong việc kiểm soát loài cỏ gamba mọc tràn lan, nguyên nhân dẫn đến các vụ cháy rừng dữ dội thường xuyên xảy ra ở phía bắc Australia.
Giáo sư cho rằng, diện tích quá lớn khiến cho các chương trình khai quang và phun thuốc diệt cỏ từ trên cao không khả thi, do đó cần các giải pháp sinh học thay thế.
Theo ông David Bowman, những động vật ăn cỏ to lớn như voi có thể được sử dụng làm ‘máy tiêu thụ cỏ’. Cùng với truyền thống đốt nương của thổ dân, biện pháp này có thể hỗ trợ kiểm soát nguy cơ cháy rừng ở phía bắc.
Giáo sư Bowman cũng cho rằng những chương trình ngắn hạn nhằm đầu độc động vật hoang dã, ngăn chúng tới những khu vực nhạy cảm hoặc bắn hạ chúng từ máy bay cũng tốn kém và không hiệu quả. Thay vào đó, những động vật ăn thịt như chó rừng Australia (dingo) có thể được dùng để kiểm soát cáo và mèo hoang.
Ông Bowman nêu ý kiến cho rằng nên khuyến khích thổ dân săn những loài động vật hoang dã.
“Chúng ta có thể trả tiền cho thổ dân để họ săn động vật hoang dã và đốt nương. Việc này không thực hiện theo chương trình mà thực hiện vĩnh viễn”, ông David Bowman nói. “Có nghiên cứu cho thấy sức khỏe của thổ dân sẽ cải thiện nếu họ được trao những nhiệm vụ quan trọng này”.
Ông David Bowman đã nghiên cứu sinh vật hoang dã ở phía bắc Australia trong 20 năm và thường tiếp cận với thổ dân, nghiên cứu các phương pháp kiểm soát cỏ dại, cháy rừng cũng như động vật hoang dã.
Ý tưởng ngớ ngẩn?
Ông David Bowman thừa nhận nhiều người sẽ cho rằng ý tưởng của ông là ngớ ngẩn, đồng thời khẳng định ông không chỉ dựa vào mỗi loài voi. Tuy nhiên, theo ông, thách thức vẫn là cần tìm ra một giải pháp tổng thể hơn cho những vấn đề như cháy rừng.
Ông nhấn mạnh rằng những sai lầm trước đây đòi hỏi phải có những giải pháp mạnh dựa trên cơ sở khoa học chứ không phải dựa trên cảm xúc hay thiên kiến văn hóa. Và mọi người cũng cần chấp nhận thực tế rằng không có ‘tự nhiên thuần khiết’ trong bộ môn mang tên ‘Nhân sinh thế’.
“Trâu hoang, lợn rừng và cóc mía giờ đây đã trở thành một phần của thiên nhiên Australia và chúng ta cần nghiên cứu chúng”, ông Bowman nói. Trong thực tế, bằng chứng cho thấy lạc đà và trâu, với số lượng vừa phải, rất có lợi bởi đường mòn di chuyển của chúng tạo ra vành đai ngăn cháy rừng.
Ông Bowman nhấn mạnh rằng bất cứ loài động vật nào đưa vào môi trường thiên nhiên cũng cần được kiểm soát thật hợp lý và quá trình sinh sôi của chúng cần được kiểm soát bằng vòng cổ GPS và các biện pháp hạn chế sinh sản.
Phản hồi trái chiều
Theo một số người, ý tưởng sử dụng voi của ông Bowman sẽ không được ủng hộ bởi loài động vật này là mối đe dọa đối với cây cối và rất khó có thể ngăn chặn chúng.
“Ý tưởng đưa voi vào Australia để kiểm soát cỏ gamba tràn lan sẽ nhanh chóng bị phản bác”, Tiến sĩ Don Driscoll, một nghiên cứu sinh tại Khoa Môi trường và Xã hội Fenner thuộc Đại học Quốc gia Australia, nhận xét.
Tuy nhiên, đề xuất sử dụng loài chó rừng Australia của ông Bowman lại nhận được những phản hồi trái ngược.
“Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy loài chó này mang lại những lợi ích khổng lồ cho môi trường nhưng rất ít nguy cơ cho ngành nuôi gia súc”, ông Driscoll cho biết. “Cần xem xét tất cả những phương án kiểm soát để giải quyết vấn đề các loài sinh vật xâm lấn (thậm chí cả những ý tưởng ban đầu tưởng như điên rồ)”.
Trong khi đó, Tiến sĩ Ricky Spencer từ Cơ sở Nghiên cứu Động vật Bản địa và Động vật Có hại thuộc Đại học Tây Sydney cho rằng phương án này không phù hợp bởi ít có bằng chứng chứng minh tính khả thi.
Hầu hết các nhà sinh thái học nhấn mạnh cần thận trọng trước những đề xuất ‘thú vi’ của ông Bowman.
“Hãy cẩn thận trước những hậu quả không lường trước,” Tiến sĩ Charles Krebs từ Học viện Sinh thái Ứng dụng thuộc Đại học Canberra, cảnh báo. Ông và những người khác cho rằng cần cố gắng thực hiện những biện pháp hiện nay một cách hiệu quả hơn.
Một số nhà khoa học khác lại cho rằng nên để nguyên hệ sinh thái hiện nay. Theo Giáo sư Richard Hobbs, một nghiên cứu sinh tại Khoa Sinh học Thực vật, Đại học Tây Australia, cần chấp nhận thực tế là một số hệ sinh thái có thể thay đổi nhờ những loài đã được đưa vào hơn là tiếp tục đưa thêm những loài mới vào với hy vọng chúng sẽ giải quyết mọi việc.